Tác giả: Đào Ẩn Tích
Dịch giả: Chu Tước Nhi
NXB Hồng Đức 2013
500 trang
Nói đến ngành dược vật học của Trung Quốc, nhất là về sách ‘Kinh điển’ về dược vật, phải nhắc đến sách ‘Thần Nông bản thảo’.
Là bộ khảo cứu cây thuốc cổ nhất của Trung Quốc. Sách còn có tên là: Chính loại bản thảo. Tương truyền vào thời tiền tấu sách do Thần Nông soạn ra, nguyên bản thất truyền, mà nội dung của sách được truyền từ đời này qua đời khác vẫn được bảo lưu. Sách có 3 quyển, ghi chép 365 loài cây thuốc có tác dụng chữa bệnh từ thời cổ truyền lại, và phân chia thành 3 hạng phẩm chất: Loại không độc gọi là thương phẩm, tức là quân; loại có ít độc hại gọi là trung phẩm, tức là thần; loại có độc tính cao gọi là hạ phẩm tức là tá sử; đối với mỗi loại cây thuốc tác giả giới thiệu khá tường tận về nơi trồng, tính chất, cách chế biến và chữa trị bệnh tật. Là cơ sở để phát triển ngành bản thảo học của Trung Quốc, là tư liệu văn hiến trọng yếu về mặt dược vật học Trung Quốc. Sách Thần Nông Bản Thảo Kinh văn còn lưu truyền đến nay là bản do Lô Phục thời Minh, Tôn Tinh Diễn, Nhàn Quán Quang thời Thanh và Sâm Lập Chi người Nhật Bản thu thập lại.
Theo truyền thuyết, vua Thần Nông một ngày nếm 100 loại cây cỏ để tìm thuốc chữa bệnh, có khi ngộ độc đến 70 lần. Từ đó soạn ra sách Thần Nông bản thảo kinh. Bộ sách có ghi chép tất cả 365 vị thuốc, được xem là bộ sách cổ nhất của Đông y.
Thần Nông bản thảo là sách viết về Dược vật học đầu tiên của Trung Quốc, gọi tắt là ‘Bản thảo kinh’ hay ‘Bản kinh’.
Thần Nông bản thảo là sách viết về Dược vật học đầu tiên của Trung Quốc, gọi tắt là ‘Bản thảo kinh’ hay ‘Bản kinh’.
Là bộ khảo cứu cây thuốc cổ nhất của Trung Quốc. Sách còn có tên là: Chính loại bản thảo. Tương truyền vào thời tiền tấu sách do Thần Nông soạn ra, nguyên bản thất truyền, mà nội dung của sách được truyền từ đời này qua đời khác vẫn được bảo lưu. Sách có 3 quyển, ghi chép 365 loài cây thuốc có tác dụng chữa bệnh từ thời cổ truyền lại, và phân chia thành 3 hạng phẩm chất: Loại không độc gọi là thương phẩm, tức là quân; loại có ít độc hại gọi là trung phẩm, tức là thần; loại có độc tính cao gọi là hạ phẩm tức là tá sử; đối với mỗi loại cây thuốc tác giả giới thiệu khá tường tận về nơi trồng, tính chất, cách chế biến và chữa trị bệnh tật. Là cơ sở để phát triển ngành bản thảo học của Trung Quốc, là tư liệu văn hiến trọng yếu về mặt dược vật học Trung Quốc. Sách Thần Nông Bản Thảo Kinh văn còn lưu truyền đến nay là bản do Lô Phục thời Minh, Tôn Tinh Diễn, Nhàn Quán Quang thời Thanh và Sâm Lập Chi người Nhật Bản thu thập lại.
Lịch sử:
Trong lịch sử y học, cùng với sự phát triển của Đông y, Bản thảo học cũng song hành tồn tại, trong đó Thần Nông bản thảo kinh xuất hiện từ thời Hán, được xem là tác phẩm Dược học sớm nhất còn được bảo tồn ở Trung Quốc hiện nay.
Sách Thần Nông Bản Thảo có lẽ được hoàn tất vào thời kỳ Tần (221 – 206 TCN), Hán (203 – 220 TCN (có thuyết cho rằng vào thời Chiến Quốc 475 TCN). Sách trước đó đã bị thất truyền, chỉ còn được dẫn lục và bảo tồn trong cuốn ‘Chứng loại bản thảo’… Sau đời Minh sách được in với nhan đề ‘Thần Nông bản thảo kinh’.
Trong sách, ghi 365 loại dược vật, chia làm 3 loại là Thượng, Trung và Hạ phẩm. Giới thiệu 365 loại dược vật, chia làm 3 loại là:
– Thượng phẩm, 120 loại.
– Trung phẩm, 120 loại.
– Hạ phẩm, 125 loại.
– Thực vật 252 loại.
– Động vật 67 loại.
– Khoáng vật 46 loại.
Cuốn sách Thần nông bản thảo kinh có bố cục như sau:
Quyển một. Tự lệ
Quyển hai. Thượng phẩm: tổng cộng 120 loại thuốc quý, có thể gọi là thảo dược không độc, chủ yếu nuôi dưỡng cơ thể, tăng cường sức khỏe...
+ Loại kim thạch (14 loại): Hùng hoàng, Thủy ngân…
+ Loại thảo (cây cỏ) (48): Can khương, Cát căn…
+ Loại mộc (17): Trúc diệp, Kỷ tử…
+ Loại mễ cốc 谷部 (3): Lật mễ, Xích tiểu đậu…
Quyển bốn. Hạ phẩm: có tất cả 125 loại tá sứ dược, đa số có độc, không thể dùng lâu dài. Các bệnh chủ trị phần nhiều là hàn nhiệt tích tụ.
+ Loại kim thạch (9): Thạch hôi, Đại giả thạch…
+ Loại thảo (19): Phụ tử, Thiên hùng…
+ Loại mộc (2): Đào hạch nhân, Hạnh hạch nhân…
– Vị thuốc được phân theo Ngũ vị: chua, mặn, ngọt, cay, đắng.
– Thuốc có tứ khí: hàn, nhiệt, ôn lương…
– Lập thuốc có quân, thần, tá, sứ…
– Dùng thuốc trị các loại: Nội, ngoại, phụ, nhi, ngũ quan (khoảng hơn 170 loại bệnh).
Nội dung sách có ý nghĩa hoa học và giá trị lịch sử tương đối cao, tuy nhiên vì hoàn cảnh của thời gian đó nên trong sách có lẫn nhiều ý tưởng của Đạo gia như ¿Khinh thân diên niên¿ (Nhẹ người sống lâu), ¿Bất lão thần tiên¿ (Sống mãi như thần tiên).
Hiện nay, trong thư viện cổ còn những bản sách thu thập sớm nhất là bản đời Minh (1368 - 1644) của Lô Phúc và 3 bản sau của Tôn Tinh Diễn (đời Thanh), Cố Quan Quang (đời Thanh) và Sâm Lập Chi (Nhật Bản đều có in lại sau ngày Kiến Quốc).
Sách Thần Nông Bản Thảo có lẽ được hoàn tất vào thời kỳ Tần (221 – 206 TCN), Hán (203 – 220 TCN (có thuyết cho rằng vào thời Chiến Quốc 475 TCN). Sách trước đó đã bị thất truyền, chỉ còn được dẫn lục và bảo tồn trong cuốn ‘Chứng loại bản thảo’… Sau đời Minh sách được in với nhan đề ‘Thần Nông bản thảo kinh’.
Nội dung sách Thần Nông Bản Thảo:
Trong sách, ghi 365 loại dược vật, chia làm 3 loại là Thượng, Trung và Hạ phẩm. Giới thiệu 365 loại dược vật, chia làm 3 loại là:
– Thượng phẩm, 120 loại.
– Trung phẩm, 120 loại.
– Hạ phẩm, 125 loại.
– Thực vật 252 loại.
– Động vật 67 loại.
– Khoáng vật 46 loại.
Cuốn sách Thần nông bản thảo kinh có bố cục như sau:
Quyển một. Tự lệ
Quyển hai. Thượng phẩm: tổng cộng 120 loại thuốc quý, có thể gọi là thảo dược không độc, chủ yếu nuôi dưỡng cơ thể, tăng cường sức khỏe...
+ Kim thạch 金石部 (18): Đan sa, Vân mẫu…
+ Bộ thảo 草部 (73): Xương bồ, Nhân sâm…
+ Bộ mộc 木部 (20): Phục linh, Câu kỷ tử…
+ Bộ nhân 人部 (1): Phát (tóc) tu (râu)…
+ Bộ thú 兽部 (6): Long cốt, Ngưu hoàng…
+ Bộ quả 果部 (5): Đại táo, Bồ đào…
Quyển ba. Trung phẩm: gồm 120 vị thuốc có thể làm thần dược, dược phẩm không độc hoặc có độc. Chủ về bổ dưỡng, trong đó có vị có thể bổ hư, bồi bổ cơ thể như long nhãn, đương quy, bách hợp...; có vị có thể trừ tà kháng bệnh như hoàng liên, hoàng cầm, ma hoàng, bạch chỉ...
+ Bộ thảo 草部 (73): Xương bồ, Nhân sâm…
+ Bộ mộc 木部 (20): Phục linh, Câu kỷ tử…
+ Bộ nhân 人部 (1): Phát (tóc) tu (râu)…
+ Bộ thú 兽部 (6): Long cốt, Ngưu hoàng…
+ Bộ quả 果部 (5): Đại táo, Bồ đào…
Quyển ba. Trung phẩm: gồm 120 vị thuốc có thể làm thần dược, dược phẩm không độc hoặc có độc. Chủ về bổ dưỡng, trong đó có vị có thể bổ hư, bồi bổ cơ thể như long nhãn, đương quy, bách hợp...; có vị có thể trừ tà kháng bệnh như hoàng liên, hoàng cầm, ma hoàng, bạch chỉ...
+ Loại kim thạch (14 loại): Hùng hoàng, Thủy ngân…
+ Loại thảo (cây cỏ) (48): Can khương, Cát căn…
+ Loại mộc (17): Trúc diệp, Kỷ tử…
+ Loại mễ cốc 谷部 (3): Lật mễ, Xích tiểu đậu…
Quyển bốn. Hạ phẩm: có tất cả 125 loại tá sứ dược, đa số có độc, không thể dùng lâu dài. Các bệnh chủ trị phần nhiều là hàn nhiệt tích tụ.
+ Loại kim thạch (9): Thạch hôi, Đại giả thạch…
+ Loại thảo (19): Phụ tử, Thiên hùng…
+ Loại mộc (2): Đào hạch nhân, Hạnh hạch nhân…
Đặc tính thuốc theo Thần Nông Bản Thảo
– Vị thuốc được phân theo Ngũ vị: chua, mặn, ngọt, cay, đắng.
– Thuốc có tứ khí: hàn, nhiệt, ôn lương…
– Lập thuốc có quân, thần, tá, sứ…
– Dùng thuốc trị các loại: Nội, ngoại, phụ, nhi, ngũ quan (khoảng hơn 170 loại bệnh).
Hiện nay, trong thư viện cổ còn những bản sách thu thập sớm nhất là bản đời Minh (1368 - 1644) của Lô Phúc và 3 bản sau của Tôn Tinh Diễn (đời Thanh), Cố Quan Quang (đời Thanh) và Sâm Lập Chi (Nhật Bản đều có in lại sau ngày Kiến Quốc).
Xem hướng dẫn download tại đây
P.S.: Tất cả các ebook và audio book post ở TSCB đều có tải về máy cả. Nếu có links nào bị hỏng, các bạn làm ơn thông báo cho chúng tôi biết, chúng tôi sẽ upload links mới post lên lại. Nhớ like và share Facebook ủng hộ chúng tôi nhé. Thanks các bạn nhiều nha.
MUA SÁCH GIẤY
Giá: 399.000 vnđ
Hotline: 0967 841 705 (Zalo và Viber)
Email: noluckhongngung@gmail.com
Fanpage: https://www.fb.com/tusachcuabanfanpage
ZaloPage: http://oa.zalo.me/3367291310425812126
P.S.: Tất cả các ebook và audio book post ở TSCB đều có tải về máy cả. Nếu có links nào bị hỏng, các bạn làm ơn thông báo cho chúng tôi biết, chúng tôi sẽ upload links mới post lên lại. Nhớ like và share Facebook ủng hộ chúng tôi nhé. Thanks các bạn nhiều nha.
MUA SÁCH GIẤY
Giá: 399.000 vnđ
Hotline: 0967 841 705 (Zalo và Viber)
Email: noluckhongngung@gmail.com
Fanpage: https://www.fb.com/tusachcuabanfanpage
ZaloPage: http://oa.zalo.me/3367291310425812126
